Astronomia

Zegar słoneczny horyzontalny 2

Tarcza zegara poziomego jest równoległa do płaszczyzny horyzontu lokalizacji, ściślej - płaszczyzna tarczy zegara jest prostopadła do linii wyznaczanej przez pion.
Gnomon na tarczy jest równoległy do osi Ziemi, umieszczony na linii północ-południe i skierowany na biegun polarny. Kąt utworzony między powierzchnią zegara a gnomonem jest równy szerokości geograficznej miejsca lokalizacji zegara. Kąt przeciwny, na końcu gnomonu jest dopełnieniem szerokości geograficznej do kąta pełnego (90° - szerokość).
Zegar poziomy znajdujący się na biegunie będzie posiadał gnomon pionowy, tj. prostopadły do tarczy zegara, podczas gdy na równiku kąt ten będzie zerowy, a gnomon będzie ustawiony poziomo.

Zegar poziomy pokazuje godziny przedpołudniowe i popołudniowe. W wypadku zainstalowania odpowiednio wysokiego gnomonu i odpowiednich warunków otoczenia może on w okresie letnim pokazywać czas nawet przez całą dobę.
W zegarze poziomym podziałka jest niejednostajna, czyli jednakowym odstępom czasu odpowiadają niejednakowe kąty między podziałkami. Linia, która wyznacza godzinę 12 musi być skierowana na północ, natomiast linie wyznaczające godziny 6 i 18 są skierowane na zachód i na wschód. Wszystkie pozostałe podziałki są nierówne.
Lewa i prawa strona zegara jest symetryczna. To właśnie takie zegary najczęściej można spotkać w parkach czy ogrodach. Są one świetnym elementem dekoracji tych obiektów.

W zbiorach Muzeum Uniwersytetu Wrocławskiego znajdują się dwa zegary tego typu, ale w wymiarze zegarów osobistych.

Pierwszy z nich to XVIII wieczny zegar o trójkątnej płycie, na której powierzchni wyryty jest wykres godzin z zaznaczonymi półgodzinami i kwadransami dla szerokości geograficznych z przedziału od 48 do 53 stopnie. Przy południowej krawędzi zegara znajduje się przymocowany na ozdobnym wsporniku pion wraz z łukiem, na którym zaznaczono skalę szerokości geograficznych od 0 do 90 stopni, o podziale dwustopniowym. Po łuku tym, zależnie od stosownej szerokości geograficznej przesuwać się może w pionie długa wskazówka. Obok znajduje się mały kompas z oznaczonymi głównymi kierunkami. Przy bocznych krawędziach trójkątnej płyty - wykaz niektórych miast,  należących w XVIII w. do Czech wraz z ich szerokościami geograficznymi. Wśród nich Wrocław.

Drugi zegar uniwersytecki tego typu to późniejszy, bo z końca XVIII w. niewielki zegar podręczny.
Prosty w formie poziomy zegar słoneczny jest w kształcie siedmiobocznej płytki wspartej na trzech silnie profilowanych, dość wysokich nóżkach, z których jedna jest nastawna. Trójkątny gnomon umocowany jest na stałe.